به قلم لرد کين راس

فصل چهل و ششم ـ انحلال خلافت

اگرچه او توانست با يک رای مجلس شورای ملی قدرت سياسی مذهب اسلام را منحل کند، خنثی ساختن نفوذ معنوی و اجتماعی اسلام چندان آسان نبود و او هم، در واقع، قصد نداشت در آزادی اعتقادات مذهبی دخالت کند. برای او اسلام چيزی بالاتر از مجموعه ای از باورها بود و نوعی نحوۀ زندگی محسوب می شد. خداوند همچنان بر اذهان و ارواح مردمان حکومت داشت و نحوۀ زندگی اکثريت مردم ترک را هدايت می کرد و دخالت در اين امر لزومی نداشت. چرا که، از نظر کمال، شخص خليفه به راحتی فراموش شدنی بود و جانشين کردن مدارس سکولار به جای مدارس مذهبی و اعمال يک برنامه درسی اثباتی علمی مسلماًً بر رشد معنوی و فکری نسل های آينده ترک اثر مطلوب را می گذاشت. اما، در عين حال، آنچه اتفاق افتاده بود موجب شد که يک نيروی مسلمان زيرزمينی نيز در ترکيه شکل بگيرد و بال و پر بگسترد، گهگاه هم چهره خود را ظاهر سازد، و کمال را در سال های اصلاحاتی که پيش رويش بود با مسايل مشکل و مکرری روبرو سازد.

آن استبداد برای چه یود؟

امير سپهر

کسانی که از استبداد خاندان پهلوی سخن می گفتند و می گويند، درست فهميده اند، چون در آن زمان استبداد وجود داشت. ليکن چيزی که آنان هنوز هم از درک آن عاجز هستند، اين حقيقت است که آن استبداد برای نگهداشت آن مدنيّت و سکولاريسم کامل و برابری زن و مرد و امنيّت و آسايش و آبرو و شرف ايرانی بود، نه برای خيانت و آن تهمت های بی شرمانه ی ديگری که مشتی مغزباخته يا خائن چراغ به دست به آن نظام می زدند. آن استبداد برای اين بود که شما نادان های از مرحله پرت که عقلتان به هيچ کاری نمی رسد و هيچ برنامه ای هم نداريد، کشور و مردم را اينطور نابود نکرده و خودتان هم اينگونه به پوفيوزی و سردرگريبانی دچار نشويد که حتا پس از سی سال گنده گويی و وراجی هم، اصلآ خود نيز ندانيد که چه می گوئيد و در پی چه هستيد. آن استبداد برای اين بود که فرزندان خانواده های ايرانی، اعم از يهودی و بهايی و زرتشتی وارمنی و کلدانی و آشوری و عمری و علی پرست و شيطان دوست و دهری مسلک و بی دين و با دين و کرد و بلوچ و آذری و لر و گيلک و مازندرانی و ترکمن... همگی در يک کلاس و در کنار هم بنشينند و هيچ يک از آن نوباوگان ايران هم که در حقيقت سازندگان فردادی ميهن خود هستند، حتا به ذهن پاک و زلال شان هم خطور نکند که از همشاگردی خود، دين و يا قوميّت او را بپرسند... >>>>        (آرشيو)