مطلبی از سايت سکولاريسم نو

در انتخابات پارلمان ترکیه که در بيست و دوم ژوئیه صورت گرفت حزب عدالت و توسعه چهل و هفت درصد آراء را به خود اختصاص داد. این حزب توانست ده درصد بیش از دور قبل رای بیاورد. این انتخابات چند ماه زودتر از موعد مقرر انجام گرفت. بحرانی که پس از کانیدا شدن عبدالله گل وزیر امور خارجه و نفر دوم حزب عدالت و توسعه، برای مقام ریاست جمهوری بوجود آمد، دولت را بر آن داشت که انتخابات زود رس را به تصویت پارلمان برساند.

کانديدا شدن عبدالله گل با مخالفت احزاب مخالف و ارتش رو برو شد. نمایندگان حزب جمهوری خلق با خارج شدن از پارلمان در رای گیری شرکت نکردند. و رای موافق به حد نصاب دو سوم آراء نرسید. در رای گیری دور دوم اکثریت نسبی کافی بود اما حزب جمهوری خلق، در مورد رای گیری دور اول به دادگاه قانون اساسی شکایت کرد، و دادگاه رای گیری دور اول بی اعتبار اعلام کرد. تلاش برای تغییر قانون اساسی و انتخاب رئیس جمهور در رای گیری مستقیم از مردم هم اکثریت لازم را بدست نیاورد. و سرانجام حزب عدالت و توسعه راه انحلال پارلمان و انتخابات پیش از موعد را انتخاب کرد.

احزاب مخالف در مبارزه انتخاباتی، تمام نیروی خود را به کار بردند تا حزب عدالت و توسعه را به عنوان تهدیدی برای دمکراسی و بویژه سکولاریسم معرفی کنند. مهمترین دلایل آنها روسری سر کردن زنان دو رهبر اصلی این حزب، اردوغان و عبدالله گل، و همچنین سابقه فعالیت این دو در حزب رفاه اربکان، با اعتقاد به ضرورت تاسیس دولتی اسلامی، بود.
رجب طیب اردوغان، رشته اقتصاد و بازرگانی را در دانشگاه مرمره استانبول به پایان رساند. او شانزده سال بصورت نیمه حرفه ای در باشگاههای ترکیه فوتبال بازی کرده است. در سال 1980 به حزب رفاه پیوست و بعنوان نماینده این حزب برای پارلمان انتخاب شد. و بعد از طرف این حزب شهردار استانبول شد. ارتش ترکیه با کودتای سال 1997 دولت اربکان را برکنار کرد، و دادگاه قانون اساسی در سال 1998 همراه با غیر قانونی کردن فعالیت حزب رفاه، اربکان را پنج سال از فعالیت سیاسی محروم کرد. اسماعیل الپ تکین یکی از نزدیک ترین همکاران اربکان از سال 1997 حزبی به نام فضیلت تاسیس کرده بود، با غیر قانونی شدن حزب رفاه اعضای آن وارد حزب فضیلت شدند .پس از چند ماه اختلافی در این حزب بر سر خط مشی سیاسی آینده میان محافظه کاران و اصلاح طلبان بوجود آمد، و رجایی کوتان به ریاست حزب انتخاب شد. اما دادگاه در سال 1999 این حزب را هم غیر قانونی اعلام کرد. اردوغان همراه با کادرهای میانه روی حزب فضیلت، حزب عدالت و توسعه را تاسیس کردند. و کادرهای محافظه کار، حزب سعادت را بنیان نهادند. در انتخابات نوامبر 2002 حزب عدالت و توسعه با بدست آوردن 37 درصد آراء به پیروزی بزرگی دست یافت. چون در آن موقع اردوغان نماینده مجلس نبود، طبق قانون اساسی نمی توانست نخست وزیر بشود. عبدالله گل به نخست وزیری انتخاب شد و پس از چند ماه با تغییر قانون اساسی، رجب طیب اردوغان نخست وزیر شد.
مخالفان می گویند رهبران حزب عدالت و توسعه هیچ تفاوتی با طالبان ندارد و آنها دیر یا زود ماسک خود را برخواهند داشت. و قوانین شریعت را حاکم خواهند کرد. عبدالله گل می گوید ما در حال تطبیق قوانین کشور با معیارهای حقوق بشری اتحادیه اروپا هستیم آیا این به معنی حاکمیت شریعت است؟ واقعیت این است که نه سکولارها آنقدر که ادعا می کنند دمکرات هستند، و نه حزب عدالت خطر بزرگی برای دمکراسی است. حزبهای سکولار و حامی اصلی آنها ارتش، هنوز حاضر نیستند کردها را بعنوان یک قوم برسمیت بشناسند. در دوران حکومت هیچ یک از احزاب سکولار کسی جرئت نداشت در ترکیه از کشتار ارمنیها صحبت کند. چپهای سکولار مخالف آمریکا و راستهای ناسیونالیست مخالف پیوستن به اتحادیه اروپا هستند. ارتش، بزرگترین اهرم حفاظت از سکولاریسم تا کنون چند بار کودتا و حکومت نظامی برپا کرده است. ارتشیان از موانع اصلی برسمیت شناختن قبرس هستند. ترکیه بدون برسمیت شناختن قبرس که عضو اتحادیه اروپا است نمی تواند وارد این اتحادیه بشود. اردوغان کشور ترکیه را برای عضویت در اتحادیه اروپا آماده می کند. و در پنج سال گذشته کوشیده است قوانین ترکیه را با معیارهای حقوق بشری اروپا نزدیک کند. مجازات اعدام را لغو کرده، به کردها اجازه داده رسانه های مستقل خود را داشته باشند. چندین تلویزیون کردی در ترکیه برنامه پخش می کنند. در انتخابات اخیر یک حزب کردی 24 نماینده به پارلمان فرستاد. بحث کشتار ارمنیها از حالت تابو خارج شده است، نویسنده ای که به خاطر نوشته اش راجع به کشتار ارمنیها به دادگاه کشانده شده بود تبرئه شد. کنفرانسی دانشگاهی در مورد کشتار ارامنه با وجود مخالفت های اولیه و ممنوعیت آن از سوی دادگاه، برگزار شد. مسلما در یک حزب سراسری افرادی هستند که بینش اسلامی افراطی تری دارند، در بعضی از شهرداریها استخرهای مختلط زن و مرد ممنوع شده است. اما بزرگترین درآمد توریستی ترکیه از پلاژهای کنار دریا است که در آن خارجیها و ترکها مختلط و آزادنه با هر لباسی به شنا می پردازند. درآمد سالانه توریستی ترکیه 14 میلیارد دلار است.

دولت ترکیه عضو ناتو است و روابط بسیار دوستانه ای با آمریکا دارد. دولت آمریکا یکی از حمایت کنندگان پیوستن ترکیه به اتحاد اروپا است. یکی از علائم پایبندی احزاب اسلامی به دمکراسی رفتار آنها در مقابل کشور اسرائیل است. در حالیکه از دهان میانه روترین سیاستمدار مذهبی ایرانی کلمه ای به نفع اسرائیل نمی توان شنید، دولت ترکیه روابط بسیار دوستانه ای با این کشور دارد. پیمان سه جانبه ای میان ترکیه اسرائیل و آمریکا وجود دارد. نزدیکی میان اسرائیل و ترکیه بیشتر به خاطر مقابله آنها با دولت سوریه است. این دوکشور توافق نامه های برای همکاری در زمینه های اطلاعاتی دارند. دولت اردوغان همیشه حرکات افراطی اسرائیل در لبنان و فلسطین را محکوم کرده اما متقابلا اظهارات ضد اسرائیلی احمدی نژاد را هم بدون پاسخ نگذاشته است. دولت ترکیه به درخواست احمدی نژاد برای سفر به آن کشور در نوروز سال 85 جواب منفی داد. تلویزیون خبری ترکیه اعلام کرد که دولت درخواست دیدار رئیس جمهور ایران از آن کشور را بخاطر سخنرانی اش در مورد ضرورت نابودی اسرائیل، رد کرده است.

دولت اردوغان اقتصاد ترکیه را به بازار جهانی پیوند زد. میزان سرمایه گذاری خارجی در این کشور، در پنج سال گذشته بیست برابر شده است. لیر جدید که معادل یک میلیون لیر قدیم بود به گردش در آمد و با اتخاذ سیاستهای موثر پولی تورم به یک سوم کاهش یافت. رشد اقتصادی ترکیه در سه سال گذشته حدود 9 درصد بوده است، در آمد ناخالص ملی کشور از 202 میلیارد دلار در سال 2002 به 390 میلیارد دولار در سال 2006 افزایش یافته است. و در پایان سال جاری احتمالا به حدود 414 میلیارد دلار خواهد رسید. حزب عدالت و توسعه در برنامه های انتخاباتی خود از دو برابر کردن تولید ناخالص ملی تا 5 سال دیگر صحبت کرده است. هدفی که اگر رشد سالانه در حد کنونی باقی بماند، دستیافتنی است. در ترکیه 70 درصد جمعیت سنی کمتر از 35 سال دارند، افزایش توان اقتصادی کشور تاثیرمستقیمی بر زندگی آنها دارد. دولت توانست در پنج سال گذشته با فساد و رشوه خواری مزمن در دستگاه اداری مقابله کند، و بهبود چشمگیری در این زمینه بوجود بیاورد. افزایش ده درصدی آرای این حزب در مقایسه با انتخابات قبلی بدلیل رشد اقتصادی، مبارزه با فساد اداری، جلب آرای کردها و اقلیت های مذهبی بوده است. حزب عدالت و توسعه قبل از انتخابات دست به نوسازی و تصفیه وسیعی در میان کادرهای خود زد. از این حزب 30 نماینده زن انتخاب شده اند که همه آنها بی حجاب هستند.

روزنامهء کیهان پیروزی حزب عدالت و توسعه را پیروزی دیگری برای اسلام معرفی کرد، اما میان اسلام حزب عدالت با اسلام حسین شریعتمداری و احمدی نژاد تفاوت زیادی وجود دارد. زمانی که نمایندگان مجلس ترکیه به خاطر اعتراض سازمانهای حقوق بشری اروپا پیشنهاد مربوط به مجازات زندان برای زنان شوهرداری که با مرد دیگری روابط عاشقانه دارند را پس گرفت، همین روزنامه کیهان نوشت مجلس ترکیه به آزادی زنا رای داد. از اولین کارهای دولت احمدی نژاد ممنوع کردن سفرهای جمعی توریستی به شهرهای ساحلی ترکیه مانند آنتالیا بود. شاید وحشت آنها از این بود که توریستهای ایرانی اسلام حزب حاکم در ترکیه را با اسلام حاکم در ایران مقایسه کنند. پس از انتخاب احمدی نژاد به ریاست جمهوری، ارزش سهام در بورس تهران سقوط کرد و وضع اقتصادی کشور هر روز وخیم تر می شود. اما در ترکیه بلافاصله پس از اعلام نتایج انتخابات ارزش سهام بورس بالا رفت.

رهبران حزب عدالت و توسعه ترکیه بارها گفته اند که اسلامی بودن حزب آنها مانند مسیحی بودن احزاب دمکرات مسیحی اروپا مغایرتی با دمکراسی ندارد. بهرحال میان احزاب دمکرات مسیحی اروپا و حزب عدالت و توسعه ترکیه تفاوتهای زیادی وجود دارد. مهمترین آنها در تفاوت میان مسیحیت و اسلام است. مسیحیت برخلاف اسلام برای همه امور خصوصی و اجتماعی برنامه و قوانین از پیش تعیین شده ندارد. احزاب دمکرات مسیحی در مقابل احزاب سوسیالیست و کمونیست بوجود آمدند، و اعضاء و رهبران آن لزوما اعتقادات شدید دینی ندارند. حزب عدالت و توسعه یک حزب در حال تحول است. رهبران و اعضاء آن از حزبی جدا شده اند که برنامه ایجاد جامعه اسلامی را به پیش می برد. آشتی دادن تک تک اعضای آن با سکولاریسم و قوانین حقوق بشر به زمان احتیاج دارد.

اينکه اسلام با سکولاریسم، حقوق بشر و دمکراسی سازگاری دارد یا نه، مسئله ای پراتیک است. پاسخ آنرا، نه در فلسفه، نه در فقه و نه در هیچ یک از علوم نمی توان پیدا کرد. زیرا در اسلام هم مانند تمام ادیان دیگر، تعبیر واحدی از دین وجود ندارد. پراتیک بودن این مسئله به این معنی است که وقتی حتی یک نفر وجود دارد که با وجود اعتقادات اسلامی به سکولاریسم و حقوق بشر ودمکراسی پایبند است. این نشان دهنده امکان پذیر بودن سازگاری اسلام با حقوق بشر و دمکراسی است. حدود 445 میلیون مسلمان تنها در کشورهای اندونزی، مالزی، هندوستان و ترکیه با حکومتهای دمکراتیک زندگی می کنند بدون در نظر گرفتن مسلمانان ساکن اروپا و آمریکا، آنها یک سوم مسلمانان جهان را تشکیل می دهند. این بهترین دلیل برای نشاندادن امکان سازگاری اسلام با دمکراسی است.
دلایل زیادی وجود دارد که حرب عدالت و توسعه در ترکیه به نهادینه شدن دمکراسی کمک کند. این حزب در توسعه اقتصادی و مدرن کردن جامعه موفق بوده است. اگر دولت ترکیه بتواند آنطور که وعده داده، تا پنج سال دیگر تولید ناخالص ملی را به 800 میلیارد دلار برساند، درآمد سرانه ای معادل 10 هزار دلار گام بزرگی در جهت تثبیت دمکراسی خواهد بود. یک اقتصاد 800 میلیارد دلاری مقاومت کشورهایی مانند آلمان و فرانسه را در مقابل ورود ترکیه به اتحادیه اروپا کاهش خواهد داد. اروپا نمی تواند در مقابل چنین قدرت اقتصادی بی تفاوت بماند. متقابلا افزایش امکان پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا، موجب تسریع روند اصلاحات دمکراتیک و پذیرش معیارهای حقوق بشری غرب خواهد شد. دولت ترکیه در جهت حل مشکلات اجتماعی مانند مسئله اقوام و اقلیتهای مذهبی پیشرفتهایی داشته . در تنش زدایی در روابط با دشمن دیرینه اش یونان، موفقیتهایی بدست آمده است. در ترکیه علاوه بر جامعه مدنی گسترده احزاب مخالف قوی در پارلمان وجود دارند. تظاهرات میلیونی در شهر استانبول برای دفاع از سکولاریسم نشاندهنده این است که مردم از منافع حیاتی خود دفاع می کنند. و ارتش بعنوان نیروی قوی طرفدار سکولاریسم، گرچه تا کنون پایبندی زیادی به دمکراسی نشان نداده اما در زمینه حفظ جدایی دین از دولت پایدار بوده است. کشور ترکیه از تمام شرایط لازم برای مبدل شدن به یک دمکراسی با ثبات برخوردار است.

برگرفته از سايت «جمهوری»

http://jomhouri.com/a/_featart/006414.php

نويسنده:

حبيب برزين