گفت‌وگو با آرام حسامی: گذار به دموکراسی؛ کنفرانسی در واشینگتن

جمعه 25 فروردين 1391 ـ 13 آوريل 2011

پيشگفتار: گذار به دموکراسی در ایران چگونه باید صورت گیرد؟ این عنوان، موضوع کنفرانسی بود که در روزهای هفتم و هشتم آپریل، شنبه و یکشنبه (20ـ 19 فروردین 1391 خورشیدی) در "جرمن تاون" واشینگتن و با حضور افرادی از گروه‌های اپوزیسیون مخالف جمهوری اسلامی در خارج از کشور، برپا شد.

نزدیک به ۵۰ نفر از فعالان سیاسی مخالف جمهوری اسلامی در این کنفرانس دو روزه به گفت‌وگو درباره‌ راه‌های عملی گذار به دموکراسی، انتخابات آزاد، پارلمان در تبعید دیجیتالی و طرح‌های براندازی رژیم گفت‌وگو کردند که این موضوع آخری، با مخالفت یکی از دعوت شدگان،که از نظر فکری به گروه‌های سبز و اصلاح‌طلب نزدیک است، روبه‌رو شد. وی از التزام به قانون اساسی جمهوری اسلامی و ولایت فقیه دفاع کرد.

سرانجام پس از سخنرانی چهره‌های مختلف، روی شش یا هفت پیشنهاد توافق شد که براساس آنها فعالیت‌های این گروه اپوزیسیون جمهوری اسلامی می‌تواند ادامه یابد.

آرام حسامی، علی افشاری، محسن سازگارا، امیرحسین گنج‌بخش، عبدالهه مهتدی، اسماعیل نوری علا، فاطمه حقیقت‌جو، خالد عزیزی، شهریار آهی، بیژن کریمی، رویا طلوعی، مهران براتی، حسن شریعتمداری و آرش غفوری در این کنفرانس سخنرانی کردند.

برخی از دعوت‌شدگان به کنفرانس نیامدند. برخی از سازمان‌های اپوزیسیون جمهوری اسلامی هم به این کنفرانس دعوت نشدند.

دکتر آرام حسامی استاد مونتگمری کالج دانشگاه مریلند یکی از برپاکنندگان کنفرانس واشینگتن در گفت‌وگو با زمانه می‌گوید که "گروه‌ها" به این کنفرانس دعوت نشده بودند، بلکه افراد اپوزیسیون جمهوری اسلامی به شکل فردی دعوت شده بودند. او در این‌باره می‌گوید:

دکتر حسامی: با وجود این که ما می‌دانیم افراد دعوت‌ شده متعلق به شبکه‌ها یا احزاب برون‌ مرزی هستند، اما از آن‌ها به صورت فردی دعوت شده بود. حدود 60ـ 50 نفر در کنفرانس حضور داشتند که بعضی‌ از آنها پروژه‌های گروه‌ یا شبکه و یا حزب‌شان را مطرح کردند. برخی از دعوت ‌شدگان مثل آقایان براتی و بیات هم که در گروه‌های متفاوتی حضور دارند، به طور شخصی دعوت شده بودند.

در این کنفرانس دکتر امیرحسین گنج‌بخش، موضوع انتخابات آزاد را مطرح کرد. حدود ده پروژه در دو روز مطرح و بررسی شد و همان‌طور که می‌دانید در رسانه‌ها بازتاب یافت.

امروز چالش ما با جمهوری اسلامی‌ و برای برقراری حکومت دموکراتیک در ایران است و این که باید چه راهکارهای مشخصی را مورد نظر داشت وگام‌های اول و دوم و سوم در این راه چیست.

هفت پروژه مشخص از سوی افرادی که حضور داشتند مطرح شد و دوـ سه پروژه را هم دوستان از اسکایپ مطرح کردند. به ‌هرحال برای اولین بار کنفرانسی در "پای عملی" مطرح شد.

پاسخ: ببینید، معمولاً در کنفرانس‌ها یا نشست‌ها بیشتر بحث‌ها راجع به باورها و نظرها و بحث‌های نظری است.

امروز ما تصمیم گرفتیم کنفرانسی برگزار کنیم که مشخصاً راجع به راه‌های مشخص "پروژه‌ای در مورد دوران گذار به دموکراسی" باشد. یعنی چگونه افراد سیاسی و احزاب می‌خواهند گذار به دموکراسی را انجام دهند و پروژه‌شان چیست؟ مشخصات "پروژه" چیست؟ هدف‌ چیست، با چه مکانیزمی و چه افرادی محقق می شود و مخاطب‌ کیست؟

از این لحاظ، من فکر می‌کنم این اولین کنفرانسی‌ست که فراخوانی به جامعه سیاسی داده که "بیایید صحبت‌هایتان را ارائه دهید، ولی با توصیه‌های عملی."

امروز چالش ما با جمهوری اسلامی‌ و برای برقراری حکومت دموکراتیک در ایران است و این که باید چه راهکارهای مشخصی را مورد نظر داشت وگام‌های اول و دوم و سوم این راه چیست و با چه مکانیزمی میسر می شود.

پرسش: چالش دموکراسی و انتخابات آزاد با حضور جمهوری اسلامی چگونه می‌تواند شکل بگیرد؟

پاسخ: اول بحث این است که گروه‌های برون‌مرزی، مثل ما یا افرادی که در برون‌مرز خودشان را اپوزیسیون می‌دانند، چه قدم‌هایی را و در راستای چه هدفی باید بردارند و آیا می‌توانند با پروژه مشخصی همکاری کنند یا نه؟ بنابراین افراد خواهند دید که آیا مثلاً "کارزار برای انتخابات آزاد در ایران" می‌تواند با "اتحاد جمهوری‌خواهان" کار کند یا نه. آیا پروژه آنها به‌ هم نزدیک است؟

به طور مثال، پروژه‌ پیشنهادی من راجع به انتخابات آزاد برون ‌مرزی برای تشکیل یک کنگره ملی بود که به طرح آقای شهریار آهی راجع به یک پارلمان دیجیتالی خیلی نزدیک است.

منظور از پارلمان دیجیتالی تشکیل قوه مقننه یا پارلمانی برای بحث کردن درباره قانون نیست. بلکه به‌عنوان یک شبکه‌ اجتماعی‌ست که کارهای سیاسی را از طریق انتخابات و نمایندگی از افراد خارج از کشور می‌تواند انجام دهد

بنابراین می‌توانند باهم همکاری کنند که در نهایت ممکن است یک، دو یا سه پروژه درهم ادغام شوند و انسجامی به همه سیاسی‌های خارج از کشور دهد. اول یک گفت‌وگو و بعد ممکن است به یک گفتمان تبدیل شود. ولی هدف ما در حقیقت برخورد عملی‌ و عمل‌گرایانه به این مسئله بود.

پرسش: آقای حسامی شما گفتید که پیشنهاد آقای آهی پارلمان دیجیتال بود. آیا می‌توان این پارلمان دیجیتال را همان پارلمان در تبعید نامید؟

پاسخ: ببینید، ایشان منظورشان تشکیل قوه مقننه یا پارلمانی به صورت بحث کردن درباره قانون نیست. بلکه به‌عنوان یک شبکه‌ اجتماعی‌ست که کارهای سیاسی را از طریق انتخابات و نمایندگی از افراد خارج از کشور می‌تواند انجام دهد که ما امیدواریم از طریق داخل هم بشود.

ایشان در طرح‌شان چالش‌ها را شکافتند و امکانات را بررسی کردند. اما طرحی که من دادم بیشتر پاسخی به آن چیزی‌ست که شما پرسیده‌اید و آن طرح انتخابات آزاد برون‌مرزی است با مکانیزمی که بتواند تمام گروه‌های سیاسی را وارد این کنگره کند. کنگره هم به معنای کنگره‌‌ای مثل کنگره آمریکا نیست که قانون‌ وضع می‌کند.

منظور این است که عده‌ای با نمایندگی برای انجام دادن یک کار مشخص دور هم جمع شوند آن کار مشخص هم این است که در تقابل با حکومت جمهوری اسلامی یک آلترناتیو روی میز بگذارند.

پرسش: برخی از دعوت‌شده‌ها نیامدند، دلیلی هم اعلام نکردند و همه‌ گروه‌های سیاسی خارج از کشور هم در این کنفرانس نماینده نداشتند. چرا؟

پاسخ: باید بگویم که از دعوت‌شدگان، یعنی از 50 نفر، حدود 14ـ 13 نفرشان نیامده بودند. همان طور که می‌دانید اپوزیسیون ما اشکالاتی دارد. بعضی‌ها کنارهم نمی‌نشینند. بعضی‌ها مواضع سیاسی‌شان مشخص است و بنابراین با بعضی‌ها گفت‌وگو نمی‌کنند.

بعضی‌ها هم ممکن نبود که بیایند. اما دعوتی که شده بود، از طیف‌های فکری بسیار وسیعی بود. یعنی مثلاً افرادی از حزب کومله ، حزب دموکرات کردستان، آقای سازگارا ، آقای آهی، آقای نوری علا و آقای حسن شریعتمداری بودند که البته ایشان با گروه‌های متفاوت کار می‌کنند، اما به صوررت شخصی آمده بودند.

این جلسه‌ای بود برای گذار به دموکراسی؛ با عنوان "نان و عدالت". شرط ما این بود که این نان و عدالت باشد. از این نظر بعضی‌ از گروه‌ها، مثل مجاهدین حذف می‌شوند. چون مفهوم گذار به دموکراسی از راه مسالمت‌آمیز است

به‌هرحال این کثرت‌گرایی بود. مثلاً از یکی ازنهادهای مردمی آقای بیژن کریمی آمده بودند. بنابراین افراد از طیف‌هایی بودند که خواسته‌های متفاوتی داشتند.

پاسخ: این جلسه‌ای بود برای گذار به دموکراسی؛ با عنوان "نان و عدالت". شرط ما این بود که این نان و عدالت باشد. از این نظر بعضی‌ از گروه‌ها حذف می‌شوند. چون مفهوم آن، گذار به دموکراسی از راه مسالمت‌آمیز است. بنابراین مجاهدین دعوت نشده بودند.

پرسش: در کنفرانس استکهلم خبرنگاران رسانه‌ها اجازه‌ شرکت در محل گفت‌وگو را نداشتند. بعد هم گفتند به دلایل امنیتی روزنامه‌نگاران اجازه حضور ندارند. آیا در این کنفرانس واشینگتن اعتراض به نبود شفافیت وجود نداشت؟

پاسخ: ما یک فراخوان دادیم و تمام رسانه‌ها را دعوت کردیم که تشریف بیاورند. از آقای نیک آهنگ کوثر گرفته که شخصی آمده بود تا بی بی سی و صدای آمریکا و برنامه‌ها از تلویزیون "مردم" مستقیم پخش شد.

تلویزیون آپادانا هم اینجا بود که مستقیم پخش کرد. تمام جلسه، از اول تا آخرین جلسه، مستقیم روی وب پخش شد. شفافیت بود. ما خوشحالیم که خبرنگاران بودند و دیدند که مسائل چه بود و چگونه مطرح شد.

پرسش: شما بازتاب این کنفرانس‌ها و مشابه آن را در ایران به‌ویژه بین گروه‌هایی که در جنبش‌های مختلف هستند، چگونه ارزیابی می‌کنید؟

پاسخ: پیام‌هایی از اینترنت یا با اس ام اس از ایران فرستاده شده بود و توقعاتی داشتند. ما می‌دانیم که وقتی جریان، رسانه‌ای شد، بازتاب می‌گیرد.

جمهوری اسلامی هم یک حرکتی علیه این جریان را در ایران شروع کرد. مردم می‌بینند، دانشجویان می‌بینند و واکنش نشان می‌دهند. ما امیدواریم که بازتابش روزنه امیدی باشد، از این جهت که ببینند اپوزیسیون ایران فعال است و تلاش‌هایی می‌کند که امیدواریم جواب دهد.

من نمی‌توانم راجع به کسانی که در ایران هستند، صحبت کنم. ولی از پیام‌هایی که آمده مطمئنم بازتاب خوبی داشته. این کنفرانس برای شادیاد دکتر مهرداد مشایخی برگزار شد.

هدفش این بود که به توجیه‌های عملی نگاه کند. هدفی جز این نداشت و امیدواریم بعدها چیزی از آن درآید. ولی ربطی به کنفرانس‌های قبلی نداشت و برای کنفرانس بعدی هم اصلا گفت‌وگویی نشد.

پرسش: گفتید کنفرانس اپوزیسیون جمهوری اسلامی با عنوان "گذار به دموکراسی" ارتباطی به کنفرانس‌های پیشین ازجمله لندن و استکهلم نداشته. چه کسانی در برپایی این کنفرانس سهم داشتند و بودجه آن چگونه تامین شد؟

پاسخ: کمیته‌ای بود متشکل از آقایان امیرحسین گنج‌بخش ومهران براتی، خانم‌ها نیره توحیدی و فاطمه حقیقت‌جو، آقای محمد تهوری، آرام حصامی و دکتر فرخ زندی. ما یک گروه اجرایی درست کردیم از افراد و گروه‌های مشخص که این جلسه را برگزار کنیم.

خرج این کنفرانس را خود افراد پرداختند. بلیط هواپیما و هزینه اقامت یا خودشان بود و ما فقط یک شام و ناهار و صبحانه به دوستان هدیه کردیم

خرج این کنفرانس را خود افراد پرداختند. بلیط هواپیما و هزینه اقامت یا خودشان بود و ما فقط یک شام و ناهار و صبحانه به دوستان هدیه کردیم.

پرسش: آیا خودتان از این کنفرانس راضی هستید؟

پاسخ: بله، بسیار نیکو بود. بحث به سوی توجیه‌های عملی رفت. از مسائل نظری و تئوری و ذهنی، بحث به کار عملی و ملموس تبدیل شد و پیشنهادهای بسیار خوبی داده شد.

من شخصاً بسیار راضی هستم. چیزهای بسیار زیادی هم یاد گرفتم. اشتباه‌هایی که شده و اشتباه‌هایی که انجام داده‌ایم را به‌عنوان اپوزیسیون خارج از کشور مدنظر داشتیم. از نظر من در رسانه‌ها خواهیم دید که بازتاب مردم چه خواهد بود.

توضيح سکولاريسم نو: سايت راديو زمانه در اين گزارش خود از عکس هائی استفاده کرده است که ربطی به کنفرانس واشنگتن نداشته و حاوی تصوير کسانی است که اساساً در اين کنفرانس دعوت نشده بودند.

توجه: اگر عنوان اين مقاله را در جدول زير وارد نکنيد، ما نخوهيم دانست که راجع به کدام مطلب اظهار نظر کرده ايد.

کافی است تيتر را کپی کرده و در محل مربوطه وارد کنيد.