نکاتی‌ چند در مورد کنگرهء ملی‌ ایرانیان خارج از کشور

کورش پارسا

ما در 32 ساله گذشته شاهد موارد زیادی از تلاش ها در راه تشکیل کنگره ملی‌ ایرانیان در خارج از کشور بوده ایم. دو نگاه متفاوت در بین مخالفان حکومت اسلامی برون مرزی در این مورد وجود دارد.

نگاه اول

اين نگاه طرفدار تشکیل نهادی از بالاست که مشروعیت خود را از شخصیت های نامدر ایرانی‌ و بعضا احزاب قومی می‌گیرد و بر آن است که چنین نهادی توان بر انگیختن ایرانیان درون مرز برای به زیر کشیدن نظام جمهوری اسلامی را دارد. این نگاه بعضاً وظیفهء دفاع از جنبش داخل کشور را نیز به اینچنین نهادی می‌سپارد. این نگاه در مواردی ظرفیت رهبری جنبش را نیز برای این نهاد می بیند.

تشکیل نهادی دستچین که نظرگاه‌های مختلف را در بر می‌گیرد می تواند حرکتی مثبت باشد، ولیکن ایجاد نهاد پایدار که دچار ریزش نشود امری بسیار مشکل اگر ناممکن است. اهداف این نهاد، زمان تشکیل آن، ترکیب آن، نوع سازمان دهی‌ آن، پایگاه اجتماعی عناصر تشکیل دهنده، کنگره، سطح جنبش دموکراسی‌ خواهی‌ درون مرز، منبع پشتیبانی مالی کنگره، رابطهء کنگره با کشور‌های خارجی‌ از جمله پارامتر‌های هستند که در موفقیت یا عدم موفقیت این کنگره تاثیر گذارند.

این چنین نوع سازماندهی شاید برای احزاب و سازمان های غیر ائتلافی بیشتر عملی‌ باشد. اتحادها باید حول محور احزاب و نیروهای سیاسی نیرومند که دارای پایگاه اجتماعی در درون مرز هستند، باشد که به این ترتیب، با ایجاد اتّحاد وسیع دور پلتفرم وسیع، ظرفیت ایجاد هسته‌های مشترک درون مرزی و توان بر انگیختن بخشی از مردم را از طریق این هسته‌های مبارزه پیدا می‌کند. توان این نهاد طبعاً وابسته به قدرت اجتماعی هر حزب و هماهنگی پلتفرم مشترک با خواست های عمومی مردم، مواضع سیاسی و عملکرد این مجموعه دارد.

جمهوری اسلامی در عرض سی‌ و دو ساله گذشته بیشتر احزاب سکولار را سرکوب کرده و حضور اجتماعی سیاسی آنها بسیار محدود بوده است. به هر حال این گزینه با ائتلاف با احزاب دینی سکولار(*) که حضور قابل توجهی‌ در 20 ساله گذشته درون مرزی داشته اند شاید بتواند عملی‌ شود.

در اینجا بحثی در مورد ایجاد نهادهائی که چشم به حمله نظامی و یا به کمک مالی از کشورهای خارجی دوخته اند نمی‌شود، چرا که این نگاه نه تنها بر خلاف منافع ملی‌ ایران و جنبش دمکراسی خواهی‌ مردم است، بلکه در نهایت و حالت ایده‌آل به رقابت با مجاهدین در گرفتن مشروعیت و کمک مالی از کشورهای خارجی‌ میشود و فکر می‌کند تنها ایرد مجاهدین در مجاهد بودن آنها، گروه کالتی بودن آنها و تنفر مردم از مجاهدین است.

بزرگترین ایراد به این نگاه این هست که متوجه نمی‌شود که برای کمک به جنبش دموکراسی‌ خواهی‌ و مدل سازی برای ایران آینده باید پروسه دموکراسی‌ را باید از امروز آغاز کرد. نهادینه شدن پروسه‌های دمکراتیک در نهادهای ائتلافی امروز تبدیل به یک ضرورت مبرم تبدیل شده است. این امر هم امری اصولی است و هم امری پراگماتیک برای اعتماد سازی بین خیل وسیع کنشگرانی که از برخوردهای بالادستانه بیزار اند و خواهان مشارکت معنی‌ دار در جنبش دموکراسی‌ خواهی‌ و دموکراسی‌ سازی هستند. جدا از اینکه دموکراسی‌ پایدار را باید با ایجاد قدرت اجتماعی و حرکت از پایین ساخت.

زرگترین نکته مخالفان این امر شاید بازدهی کار باشد که حتما بازدهی کار با تصمیم گیری یک نفر یا گروه بسیار کوچک سریعتر است. این تصمیمات در گروه‌های غیر دمکراتیک مانند مجاهدین ممکن است سریعتر از بالا و توسط رهبر گرفته شوند و با داشتن لشکر دنباله رو و انضباط لنینی، ارتشی، دینخویانه و چشم بسته امکان بر انگیختن بخشی از مردم که خواهان آمدن امام زمان، آمریکا، رهبر بلا منازعه، پادشاه و یا قهرمان ملی‌ برای نجات کشور هستند، وجود دارد. این گزینه امکان پذیر است ولیکن گزینه ای‌ است که کشور را دوباره به طرف استبداد خواهد برد.

نگاه دوم:

در نگاه دوم چند گزاره وجود دارد:

1. تغییر دمکراتیک در ایران در اساس درون زا است

2. برای این تغییر، احتیاج به سازماندهی اجتماعی از پایه در ایران می‌باشد

3. رهبری جنبش از درون مبارزه و در یک فرایند زنده شکل خواهد گرفت

4. کنگره ملی‌ ایرانیان خارج کشور می تواند به سازماندهی ایرانیان خارج در دفاع از جنبش دموکراسی‌ خواهی‌ داخل به پردازد و تلاش برای سهمگیری و ایجاد ارتباط دو طرفه با این جنبش بپردازد.

پلتفرم این حرکت در این نگاه: نکته مهم مضمون پلتفرم این جنبش است. که، به نظر نگارنده، همانا تشکیلات وسیع جمهوری خواهی [حاکمیت صندوق رای در اداره جامعه] سکولار دمکراتیک  است که ملتزم به اصول جهانی حقوق بشر می‌باشد.

به نظر نگارنده، گذر خشونت پرهیز از جمهوری اسلامی به جمهوری فوق چشم اندازه اصلی و خواسته محوری این حرکت باید باشد و مکانیسم رسیدن به این نهاد ایجاد «کنگره ملی‌ ایرانیان جمهوریخواه خارج از کشور» است برای دفاع از جنبش دموکراسی‌ خواهی‌ ایرانیان درون مرز و تقویت گرایش سکولار دمکراتیک جنبش از طریق گفتمان سازی و ایجاد بسترهای لازم برای کمک به شکل گیری هسته‌های مقاومت نافرمانی مدنی در درون مرز.

استقلال در حرکت و عدم وابستگی مالی از ویژه گی مهم این حرکت باید باشد.

نکته مهم در ایجاد این نهاد رول حمایتی آن از جنبش درون مرز از یک طرف و تقویت گرایش سکولار دمکراتیک از طرفی‌ دیگر است.

نکته دیگر در این پلتفرم که می تواند مورد بحث باشد، چرایی داشتن جمهوریخواهی در پلتفرم می‌باشد.

به نظر نگارنده در «پروژه‌های ملی‌» (مانند دفاع از انتخابات آزاد، رفراندوم، و یا دفاع از تمامیت ارضی کشور در صورت خطر تجزیه) همهء نیروها، از جمله مشروطه خواهان، نیروهای مذهبی‌ طرفدار دمکراسی و حقوق بشر می‌بایست سهیم باشند. این که ساختار لازم برای آن حرکت و نوع سازماندهی چه باید باشد، باید مورد بررسی قرار گیرد. در آن ساختار رقیبان در حکومت آینده و شاید در مضمون حکومت آینده با هم دست به همکاری مقطعی میزنند.

زمان و مکان ایجاد نهاد ملی‌ ِ متشکل از همهء نیروها نکتهء گرهی بحث تقدم و تأخر تشکیل جبههء جمهوریخواهی یا نهاد ملی‌ گذار است. به نظر نگارنده نهاد ملی‌ گذر از درون مبارزات دمکراتیک مردم ایران در درون مرز شکل می گیرد. حتا اگر این نهاد در خارج تشکیل شود [مورد سوریه]، این نهاد می بایست نیروهای اجتماعی درون جنبش را نمایندگی واقعی بکند. رهبران و نهاد رهبری جنبش دموکراسی‌ سازی ایران در درون مرز پدیدار خواهند شد. ما در برون مرز رول تقویت جنبش دموکراسی‌ خواهی‌ درون مرز و بعضاً تقویت گرایش سکولار دمکراتیک آن را در رقابت با اصلاح‌طلبان داریم.

مدل سازماندهی: سازماندهی ایرانیان برون مرز وظیفهء اصلی‌ این کنگره محسوب می شود. در ضمن این کنگره می‌بایست قدرت سیاسی را در ایران به نقد دائم بکشد. این کنگره زمانی‌ موفق خواهد شد که با سازماندهی از پایین و با حضور تعیین کنندهء کنشگران و ایرانیان علاقمند به دموکراسی‌ تشکیل شود. روح دمکراتیک و انتخابات در این نهاد از روز اول باید جاری شود که بتواند مدلی‌ از حرکت دمکراتیک را با حضور معنی‌ دار مردم و کنشگران بسازد. در چنین بستری است که سیاسیون می توانند به رقابت دمکراتیک و سالم بپردازند.

ساختن این مدل زمان بر و بسیار مشکل است، ولی‌ ظرفیت آن از مدل‌های دیگر بسیار بیشتر است و می تواند در روند برآمد‌های بعدی جنبش دموکراسی‌ خواهی‌ تاثیر گذر باشد. میزان تاثیر به عوامل متعددی بستگی دارد که در حوصلهء این نوشته نیست.

مهم‌ترین نکته در نوع سازماندهی انتخاباتی بودن، حرکت از پایین، جاری بودن روح دمکراتیک و انجمن محوری بودن آن است.

19 اکتبر 2011

________________________________

* توضيح سکولاريسم نو: از آنجا که سکولاريسم سياسی به معنی جدائی حکومت از مذاهب است، در کشور ما هنوز تشکلی که ديندار باشد اما نخواهد بهر صورت که شده مذهب را در حکومت دخالت دهد بوجود نيامده است. لذا، جدا از مخالفت با کل نگرش نويسندهء اين مقاله، با اصطلاح «احزاب دینی سکولار» و اين که آنها «در 20 ساله گذشته حضور قابل توجهی‌ در درون مرز داشته اند» نمی توان موافق بود، مگر اينکه نويسنده بتواند نشانی های سکولار بودن اين احزاب دينی را توضيح دهد. سکولاريسم نو آماده است تا توضيحات بيشتر نويسنده را منتشر کند.

بازگشت به خانه