افزایش آمار خودکشی در ایران جای تعجب ندارد

گفتگو با آزاده کیان*

گفتگوگز: مانیا منصور ـ از راديو فردا

خبرگزاری مهر به نقل قول از مدیرکل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی نوشت آمار خودکشی در ایران در هر صدهزار نفر بین شش تا هفت نفر است که این آمار در استان های خوزستان، لرستان، همدان، کهکیلویه و بویراحمد، کرمانشاه و مخصوصاً ایلام بالاتر است. این مقام سازمان بهزیستی با اشاره به اینکه میزان خوکشی در استان ایلام به حد نگران‌کننده‌ای رسیده است، از میزان بالای خودکشی دختران زیر سی سال از راه خودسوزی در استان‌های ایلام و کرمانشاه خبر داده است. در همین زمینه آزاده کیان، جامعه شناس و استاد دانشگاه در پاریس، به پرسش‌های رادیو فردا پاسخ داده است.

پرسشگر: خانم کیان، با توجه به این که خودکشی خط قرمز جمهوری اسلامی است و در رسانه ها کمتر به آن پرداخته شده، آمار ارائه شده از جانب دولت چقدر قابل اعتماد است؟

پاسخ: می‌توان تصور کرد که آمار ارائه شده و رسمی بسیار کمتر از آمار واقعی خودکشی در ایران است، چون دولت جمهوری اسلامی از افزایش شدید خودکشی در بین زنان و مردان راضی نیست و نمی‌خواهد این تصویر را ارائه دهد که تعداد خودکشی در ایران نسبت به جوامع مشابه بسیار بیشتر است. از سوی دیگر باید دید اصلاً در ایران آمار سیستماتیکی از خودکشی فراهم می‌شود یا نه.

پرسشگر: با توجه به آمارهای بین‌المللی، آمار خودکشی در ایران آمار بالایی محسوب می‌شود؟

پاسخ: به نظر می‌رسد آمار بالایی محسوب شود و تعداد خودکشی در ایران رو به افزایش است که البته جای تعجب ندارد. بحران‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی و سیاسی که دامنگیر جامعه ایران است و نیز گسترش بی‌رویهء شهرنشینی در ایران و تأثیر آن بر افراد که منجر به فردیت بیش از پیش و قطع روابطی است که افراد را به خانواده و جمع پیوند می‌داده و همچنین ستم‌های زیادی که بر زنان می‌رود و آنها هیچ پناهی ندارند. این موضوعات عوامل افزایش خودکشی در ایران است. البته در جوامع مدرن و یا پسامدرن دیگر هم شاهد آمار بالای خودکشی هستیم، ولی بحران‌های امروز ایران یک مجموعه از بحران‌های مختلف است که بیکاری و اعتیاد نیز به طور روزافزونی به آن اضافه شده است. عدم امنیت شغلی و فردی و خلأ یک چشم‌انداز مثبت برای آینده جزو عوامل مهمی است که افراد را بیشتر به سوی خودکشی سوق می‌دهند.

پرسشگر: مسئولان سازمان بهزیستی گفته‌اند آمار خودکشی زنان زیر ۳۰ سال در استان‌هایی مانند ایلام و کرمانشاه بسیار بالا است که بیشتر به صورت خودسوزی اتفاق می‌افتد. علت این مسئله چیست؟

پاسخ: علت آن تضادهای مختلفی است که در سال‌های اخیر در جامعه زنان ایجاد شده، یعنی از سویی ما قوانینی داریم که کاملاً ضد حقوق زن است و از سوی دیگر جامعه ایران مدرن شده و مثلاً زنان بیش از گذشته به آموزش دسترسی پیدا کرده‌اند، یعنی تضادهای روزافزون بین قوانین موجود از یک طرف و واقعیت جامعه زنان از طرف دیگر باعث این خودکشی‌ها می‌شود. در استان‌های ایلام و کرمانشاه هم می‌بینید که نسل جوان زنان بیش از پیش مدرسه می‌روند و آمال و آرزوهایی دارند که در سایر نقاط دیده می‌شود، آنها دلشان می‌خواهد خودشان همسرانشان را انتخاب کنند، تحصیلات خود را تا مقطع دانشگاه ادامه دهند و یا شغلی داشته باشند، ولی به خاطر سنت‌های فراوان این مناطق مجبور می‌شوند زود ازدواج کنند و بسیاری از ازدواج‌ها ناخواسته است و این زنان هیچ پناهی ندارند. این مسئله یکی از دلایل اصلی افزایش خودکشی به وحشتناک‌ترین شکل ممکن یعنی خودسوزی است. در حقیقت خودسوزی فریاد جگرخراشی است که این زنان تلاش می‌کنند صدای خود را به گوش مردم ایران و جهان برسانند.

پرسشگر: خانم کیان، با توسل به چه راه‌کارهایی می‌توان این آمار را پایین آورد؟

پاسخ: در درجه اول قانون می‌تواند نقش مهمی ایفا کند؛ نقشی بازدارنده در مورد خشونتی که اکنون در ابعاد مختلف حتی از طرف دولت، افراد خانواده و اجتماع بر بسیاری از زنان روا می‌شود. نابرابری‌های مختلف بین زن و مرد  در جامعه که دولت با قوانین خود آن را تشدید می‌کند باید از میان برود. باید بیش از پیش خانه‌های امن برای زنان تشکیل شود و مکانیسم‌هایی ایجاد شود تا زنانی که مورد خشونت روانی و یا فیزیکی قرار گرفته‌اند بتوانند به این مراجع پناه ببرند، چون امروز ما هیچ پناه و ملجأیی برای زنان نداریم. مورد بعد کار فرهنگی در سطح جامعه است به خصوص در استان‌ها و شهرهایی که نگاه مردان به زنان سنتی‌تر است. ما می‌توانیم از طریق آموزش در مدارس مسئله برابری زن و مرد را گسترش دهیم و تشویق کنیم.

* جامعه شناس و استاد دانشگاه در پاریس

بازگشت به خانه