بازگشت به خانه  |   فهرست موضوعی مقالات و نام نويسندگان

فروردين   1388 ـ آوريل  2009

پيوند به آرشيو آثار نويسنده در سکولاريسم نو

چشم انداز تازهء دمکراسی

داریوش همایون

انتخابات ریاست جمهوری امریکا را می‌توان از چرخشگاه‌های مهم در تاریخ دراز دمکراسی شمرد. پس از مرحلهء «دمکراسی مستقیم»، که دارندگان حق رای از سوی خود به موضوعات رای می‌دادند و در بسیاری جامعه‌های باستانی، یونان و قبایل ژرمنی از اسکاندیناوی و بریتانیا تا آلمان، معمول بود و هنوز به صورت همه پرسی ادامه دارد، فرایافت «دمکراسی نمایندگی» تحول یافت که برای اداره جامعه‌های بزرگ مناسب‌تر می‌بود. دمکراسی نمایندگی به احزاب نیاز دارد که زائیده روزنامه و سپس رادیو و تلویزیون بوده‌اند ــ رسانه‌هائی که پیام را به توده‌های بزرگ برسانند. کارزار انتخاباتی اوباما رسانه ای تازه و سازماندهی تازه‌ای را به سیاست راه داده است که نوید‌ها و پیامد‌های‌ش را در آینده خواهیم دید ولی هم اکنون نیمه معجزه‌ای را به بار آورده است و سیاست را در مسیر تازه‌ای انداخته است که از امریکا به جا‌های دیگر خواهد رسید.

از زبان مارک اندرسون، بنیادگزار netscape، که از پیشروان صنعت نوین بیست سی سالهء اینترنت (تارنما) ست، می‌توان تاریخچهء این انقلاب انتخاباتی را بازگفت. همه چیز از دیداری به درخواست برک اوباما، که یک سناتور تازه کار و نه چندان سرشناس افریقائی - امریکائی بود با اندرسون در فوریه 2007 آغاز شد. اوباما می‌خواست بداند چگونه می‌تواند از قدرت "شبکه سازی اجتماعی" با توانمندی‌های شگرف ارتباطی آن، و برسازی گستردهء یک "داده پایه" data base برای رویاروئی با ماشین‌های سیاسی به ظاهر شکست ناپذیر هماوردان اش بهره گیرد. آندرسون، که خود مانند اوباما روحیهء کارآفرینی دارد و جهان و وضع موجود را تغییر دادنی می‌داند به او پیوست، و همراه تنی چند از ستارگان دیگر صنعت تارنما، سیستمی را ساختند که در پایان کارزار انتخاباتی 13میلیون نشانی تارنما و نزدیک دو میلیون داوطلب و سازمان دهنده انتخاباتی را (که بیشتر‌شان به یاری همان سیستم بسیج شده بودند) در ارتباط دو سویه به ستاد انتخاباتی اوباما پیوند می‌داد؛ و بخش بزرگ تر 600 تا 700 میلیون دلاری را که اوباما در نزدیک دو سال کارزار هزینه کرد از آنان گرد آورد. (تا کنون هیچ نامزد انتخاباتی به چنین مبالغی دست نیافته است).

مشارکت فعال این ارتش انتخاباتی در همه مراحل، تکان عمده‌ای به کارزار انتخاباتی اوباما داد و به ویژه توده‌های جوانی را برای نخستین بار به صحنه آورد. ولی نقش آن با پیروزی ماه نوامبر به پایان نرسید. اوباما که در نبرد بزرگ‌تر دگرگون کردن اقتصاد و جامعهء امریکاست، ریاست جمهوری خود را همچون یک کارزار انتخاباتی همیشگی می‌بیند و آن "داده پایه" را برای بسیج تودهء مردم در پشت برنامه‌های خود بکار می‌برد. از ستاد انتخاباتی اوباما پیام‌های چند میلیونی با هزینهء ناچیز به نشانی‌های پشتیبانان می‌رسد و آنها در محله‌ها و کارگاه‌ها با گذاشتن میز‌های اطلاعاتی، گرد آوری امضا، فرستادن پیامک‌ها به آشنایان (هر تلفن همراه یا وسائل مخابراتی تازه‌تری که در دست‌هاست بانکی از شماره‌های تلفن و نشانی‌ها از آن خود دارد،) دعوت همکاران و همسایگان به خانه‌های خود و بحث در بارهء برنامه ها و سیاست‌ها و فرستادن پیام به نمایندگان مجلس، یک عنصر مردمی را وارد فرایند تصمیم‌گیری می‌کنند که موضوع بررسی‌های جامعه شناسی خواهد بود و در بسیاری جا‌ها تقلید خواهد شد.

حکومت اوباما برای نخستین بار می‌تواند پیام خود را به استقلال از رسانه‌های همگانی به مردم برساند. رادیو در دست فرانکلین روزولت و تلویزیون در دست جک کندی در دورهء خود بزرگ‌ترین رسانه‌های بسیج مردمی شدند. برک اوباما در «تارنما» رسانه‌ای بسیار کم هزینه‌تر یافته است. اما مزیت بزرگ‌تر تارنما در اندرکنشی interactive بودن آن است. نه تنها زنان و مردانی که کاخ سفید اوباما را می‌گردانند تصویری دقیق‌تر از افکار عمومی امریکائیان به دست می‌آورند، تودهء مردمانی نیز که این شبکهء اجتماعی را می‌سازند توانائی خودسازماندهی می‌یابند و می‌توانند عاملی در سیاست‌گزاری‌ها باشند. چنین تودهء درگیر و کوشنده‌ای را نمی‌توان نادیده گرفت. اوباما در عین حال بزرگ‌ترین گروه فشار را بوجود آورده است و سنگینی آن را احساس خواهد کرد.

* * *

«مکراسی مشارکتی» با اوباما پا به مرحله تازه‌ای گذاشته است که ما هنوز در آغاز آن هستیم. آنها که از «پایان احزاب» سخن می‌گویند ممکن است آینده را دیده باشند ولی همچنان که «دولت ـ ملت» در عصر «جهانگرائی» دوام آورده است و در برابر نا‌هماهنگی‌ها و سوء استفاده‌های آن نیرومند‌تر و ضروری‌تر از پیش‌می نماید، اعلام پایان احزاب نیز، به گفته مارک تواین پس از شنیدن خبر مرگ خود، "بسیار مبالغه آمیز است".

«دمکراسی مستقیم»، سراسر، منزل به «دمکراسی نمایندگی» نپرداخت و دمکراسی نمایندگی- حزبی نیز، در کنار دمکراسی مشارکتی، هنوز کارکرد خود را دارد. اما مانند خود انقلابِ شماری (دیجیتال)، نادیدن امکانات و پیامد‌های زیر و رو کنندهء این انقلاب سیاسی - اجتماعی، ورشکستگی خواهد آورد. همان‌گونه که صنعت و مدیریت نوین را بی رایانه (کامپیوتر) تصور نمی‌توان کرد، سیاست نوین نیز پیوند مرگ و زندگی با شبکه سازی اجتماعی و "پایه داده" یافته است. جریان سیاسی که نتواند افراد بی شمار و بی ارتباط با یکدیگر را با کمترین هزینه در ساختار‌های سیاسی ی «انگاری virtual» بسیج کند مانند ماشین‌های انتخاباتی سنتی هیلاری کلینتون و حزب جمهوریخواه با شکست روبرو خواهند شد.

ما، در کارزار انتخاباتی و حکومت خود اوباما، محدودیت‌ها و امکانات این مرحلهء تازهء سازماندهی سیاسی را می‌بینیم. او یک ارتش چند میلیونی را برگرد برنامه‌ها و بر گرد فرهمندی شخصی ا‌ش، هر دو بسیار برتر از هماوردان خود، سازمان داده است، با بیشترین بسیج مالی تاریخ انتخاباتی امریکا ــ برای نخستین بار بی آنکه وامدار لابی‌ها و گروه‌های منافعی باشد که هزینه‌های انتخاباتی را در آن کشور انتخابات پر هزینه فراهم می‌کنند.

ولی این ارتش چند میلیونی در خدمت نامزد یک حزب سیاسی بود و بیشتر آن صد ها میلیون دلار صرف آگهی در رسانه های سنتی، به ويژه تلویزیون شد که بزرگ‌ترین قلم در هزینه‌های انتخاباتی آن کشور است. امروز هم شمار بینندگان چهل تا شصت میلیونی سخنرانی‌های اوباما در تلویزیون قابل مقایسه با دریافت کنندگان پیام‌های الکترونیک او یا شرکت کنندگان نشست‌های (اینترنتی) هم شهریان town hall meeting نیست. پیروزی اوباما از افزودن تکنیک‌های تازه بر زراد خانه سیاسی موجود و نه جانشین کردن یکی با دیگری آمد.

برای ما، در پیکار دشوار و پیچیده‌ای که با جمهوری اسلامی در پیش داریم ــ پیکاری که بخشی در درون خود ایرانی، و با خود اوست و می‌باید باشد ــ بررسی شیوه‌های تازهء بسیج و سازماندهی سیاسی در امریکا اهمیتی بیش از بسیاری دیگر دارد و می‌باید بیشتر در آن بیندیشیم. یک دلیل‌ش عملاً نا‌ممکن بودن پا گرفتن احزاب در ایران است. یک دلیل دیگر‌ش دمسازی روانشناسی و هوش ایرانی با جهانِ انگاری virtual رایانه و تارنماست. تکنولوژی اطلاعاتی تازه را گوئی برای این مردمی ساخته‌اند که هیچ چیز مانند آزادی تا مرز بی بند و باری ــ حتی آزادی برای بندگی ــ خشنود شان نمی‌کند و مانند موج و کنار "دم به دم با هم و پیوسته گریزان ز هم‌اند."

http://www.irancpi.net/homayoun/matn_252_0.html

https://newsecul.ipower.com/

بازگشت به خانه